Op 3 oktober heeft het kennisatelier met thema ‘Uitstroom Residentiële Jeugdhulp’ plaatsgevonden in de Pauluskerk Rotterdam.
Het kennisatelier werd geopend door dagvoorzitter en ervaringsdeskundige jongere Yorrick.
Nicoline van het Ondersteuningsteam Zorg voor Jeugd startte met een verhaal van een 18-jarige vrouw, die ze als jeugdprofessional leerde kennen. Nadat residentiële jeugdhulp afliep werd ze bankslaper bij een vaste klant van het café waar ze werkte. Dat ging niet lang goed. Nicoline vroeg zich af waarom we zoveel investeren in jongeren met residentiële jeugdzorg als ze daarna gedoemd lijken om te eindigen in dakloosheid. Iedereen doet wat hij moet doen, maar met elkaar is het niet het juiste om de jongere verder te helpen. Ze vertelt hoeveel verschillende factoren samen moeten komen om jongeren na residentiële hulp op de juiste plek te krijgen, zoals huisvesting, Wmo, urgentieverklaringen, enz. Ze eindigt met een beroep op professionals in het publiek: het is niet onze schuld, wel onze verantwoordelijkheid.
Petra gaat daarna verder en vertelt over onderzoek dat is uitgevoerd door de Gemeente Rotterdam waarin de volgende onderzoeksvraag centraal stond: Hoe wordt op dit moment vanuit een residentiële jeugdhulpvoorziening (‘jeugdhulp met verblijf’) toegewerkt naar een passende vervolgplek voor Rotterdamse jongeren en welke factoren spelen daarbij een rol? Enkele bevindingen zijn dat het per aanbieder wisselt hoe deze aanpak vorm krijgt en dat er vrijwel geen gebruik wordt gemaakt van de uitstroomprofielen van het NJI. De jongeren willen graag eigen regie maar ervaren veel druk, met name financieel. Er is behoefte aan meer uitleg over de uitstroommogelijkheden. De aanbevelingen uit het onderzoek zijn dat er voor aanbieders een overzicht van de uitstroommogelijkheden nodig is, er een centraal aanspreekspunt bij de gemeente nodig is en dat er meer behoefte is aan specifieke plekken zoals plekken voor LVB en semi-murale plekken met geringe mate van begeleiding. Voor de jongeren is het van belang om een methodiek in te zetten om zo de jongeren goed te informeren en voor te bereiden op de uitstroom, daarnaast moet er voldoende tijd en aandacht van de hulpverleners en zijn en aandacht worden besteed aan het netwerk van de jongere.
Vervolgens worden Marjan en Sandra, beiden werkzaam bij het Ondersteuningsteam Zorg voor Jeugd, geïnterviewd door Nicoline over hun ervaringen uit de praktijk. Sandra was betrokken bij de implementatie van beleid in Rotterdam. Op papier ziet het beleid er altijd mooi uit maar in de uitvoering blijkt dat er toch gaten vallen en dat de vertaling vaak lastig is. Ze noemt dat het belangrijk is om elkaars taal te spreken en samen aan tafel te zitten met jongeren om het beleid vorm te geven, waarbij de jongere centraal moet staan. Marjan beaamt dit en pleit ervoor om jongeren goed te leren kennen, zodat je ze als professional beter kunt helpen. Een ander punt wat ze noemen is dat niet iedere hulpverlener een goede uitstroomcoach is, maar dat zij hier wel verantwoordelijk voor zijn. De tijd van professionals is te beperkt om de volledige uitstroom te regelen en daarnaast spreken de professionals uit de Wmo en de jeudhulp vaak niet dezelfde taal. Ze pleitten dan ook voor de opzet van een apart gemotiveerd team aan de uitstroom van een jongere, samen met deze jongere, te gaan werken. Ze zijn beiden trots op het feit dat er ruimte is gecreëerd voor de stem van de jongere aan de beleidstafel.
Na de pauze is José aan het woord en zij vertelt over het actieplan ‘Vastpakken en niet loslaten’ van de Gemeente Rotterdam. De aanleiding is een toenemend aantal dakloze- en bankslapende jongeren, een problematische overgang van jeugdhulp naar Wmo en jongeren die zich niet gehoord en geholpen voelen. Elk jaar zijn er 300 jongeren die uitstromen, waarvan 15% dakloos wordt. 55% jongeren in detentie van 18-23 jaar komt uit jeugdhulp met verblijf. Het actieplan heeft drie actielijnen, namelijk 1) van jeugd(hulp) naar volwassenheid en Wmo, 2) zorg duidelijk en dichtbij en 3) inzet ervaringskennis en jongerenparticipatie. In 2023 zijn er vijf uitstroomroutes ontwikkeld en een folder woonkeuzes. In 2024 is gestart met de pilot Het Uitstroomtraject. Het doel hiervan was om de uitstroomroutes in de praktijk te doorlopen en om onnodige en langdurige inzet van verlengde jeugdhulp met verblijf en dakloos te voorkomen. Uit de pilot bleek onder andere dat de casusregie slecht is georganiseerd, dat er weinig contact is tussen onderaannemer en hoofdaanbieder en dat met name dossiers van jongeren buiten de regio complex zijn door het woonplaatsbeginsel. Met het actieplan wil de Gemeente Rotterdam nu doorpakken om van losse schakels naar een ketensamenwerking te gaan. Enkele initiatieven hierbij zijn dat de Gemeente de beleidsregie neemt en de uitvoering beter faciliteert, er moeten nieuwe woonvormen worden ontwikkeld en de urgentieregeling moet werkbaar worden gemaakt.
Marjan en Sandra sluiten vervolgens af met de trailer van de NPO serie ‘Verloren Jongeren’.
Dagvoorzitter Yorrick opent de discussie aan de hand van stellingen. De eerste stelling is: “Ik laat een jongere pas los, als de hele big 5 geregeld is.” Het publiek zou dit wel willen maar geeft aan dat dit in de praktijk lastig is vanwege wetgeving, organisatie en wachtlijsten. De tweede stelling is: “Er is voldoende samenwerking tussen de domeinen jeugdbescherming, jeugdhulp, Wmo en wijkteams.” Het publiek reageert dat er wel wordt gesproken met elkaar maar niet genoeg samengewerkt. Er is meer regie nodig vanuit de gemeente. Er wordt erkend dat verschillende organisaties elkaars taal niet goed spreken, maar de intentie is er wel om er samen uit te komen. De derde en laatste stelling is: “Er moet meer worden gedaan om de kennis van jeugdprofessionals over de Wmo te vergroten.” Er wordt gereageerd dat de casusregie is versplinterd. Onder de 18 ligt dit bij het jeugdteam en na 18 bij de zorgaanbieder. Alle partijen hebben een eigen wereld, organisatie en financiën.
Yorrick sluit de discussie af dat je als professional moet beginnen bij de jongeren zelf, door te weten wat zij willen en het gesprek aan te gaan over hun toekomst.
Kijk hier voor het volledige programma, de slides zijn hieronder te vinden.
